İMZASIZ BORDRODA FAZLA MESAİ ÜCRETİNİN BANKA YOLUYLA ÖDENDİĞİ İSPATI

Ücret bordrolarının imzasız olduğu ancak bordrolarda "EK ÖDEMELER" başlığı altında "fazla mesai" ibaresi karşısında değişen miktarlarda tahakkukların bulunduğu ve davacının ücretinin banka kanalıyla bu miktarlar da dâhil edilerek ödenmiş olduğu anlaşılmaktadır. Bu miktarların da davacının hesaplanan fazla çalışma ücreti alacağından mahsubu gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.

Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2023/14992 E. 2023/12417 K. 20.09.2023 T.

Taraflar arasında ... 43. ... Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi kararının bozularak kaldırılmasına karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda, davanın kısmen kabulüne karar verilmiş; kararın ... İnş. Taah. Pet. Mad. Gıda Nak. İç ve Dış Tic. AŞ (... İnşaat AŞ) vekili ve davacı vekili tarafından temyizi üzerine yapılan inceleme sonrası Dairemizin 05.10.2022 tarihli ilâmı ile karar tekrar bozulmuştur.

İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararı davalı ... İnşaat AŞ vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin, aralarında asıl işveren alt işveren ilişkisi olan davalılar nezdinde 13.....2017-31.12.2018 tarihleri arasında sevkiyat şoförü olarak çalıştığını, 4.200,00 TL net ücret aldığını, Sosyal Güvenlik Kurumu primlerinin düşük ücretten ödendiğini ve girdi çıktı gösterilmek suretiyle eksik bildirim yapıldığını, ... sözleşmesinin davalı işverenlerce haksız ve bildirimsiz olarak feshedildiğini, yıllık izinlerinin kullandırılmadığını, fazla çalışma ve hafta tatili ücretlerinin ödenmediğini, ... bayram ve genel tatil ücretinin eksik ödendiğini ileri sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ... bayram ve genel tatil ücreti, ücret alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
1. Davalı ... İnşaat AŞ vekili; davacının müvekkili Şirket nezdinde çalışmasının söz konusu olmadığını, davacının alt işveren firma ya da firmalarda çalışmalarının tespiti hâlinde dahi alt işveren ile müvekkili Şirket arasında imzalanan asıl işveren alt işveren sözleşmesi uyarınca işçilerin tüm sorumluluğunun yine alt işveren üzerinde olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

2. Davalı ... ... İnş. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili; davacının müvekkili Şirket nezdinde 13.....2017 tarihinde çalışmaya başladığını, davacının ücret iddiasının gerçeği yansıtmadığını, davacının haklı bir sebep bildirmeksizin kendi rızası ile işten ayrıldığını, müvekkilinden herhangi bir alacağının bulunmadığını, iddialarının yersiz olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
... 43. ... Mahkemesinin 14.02.2020 tarihli ve 2019/305 Esas, 2020/195 Karar sayılı kararıyla; davacının son dönem çalışmasının davalı işverence ... bitimi nedeni ile feshedildiği, dosya kapsamından davacının toplam hizmet süresinin 13.....2017-31.12.2018 tarihleri arasında 1 yıl, 6 ay, 19 gün olarak tespit edildiği, davacının yıllık izinlerini kullandığı ya da kullanılmayan sürelerin ücreti ödendiği kanıtlanamadığından davacının yıllık izin ücreti alacağının olduğu, davacının, davalı tarafından karşılığının ödendiği ispatlanamayan ücret, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ... bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının bulunduğu gerekçesiyle bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi 10.07.2020 tarihli ve 2020/1249 Esas, 2020/1738 Karar sayılı kararıyla; tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, İlk Derece Mahkemesinin objektif, mantıksal ve hayatın olağan akışına uygun, dosyadaki verilerle çelişmeyen tespitlerine ve uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile İlk Derece Mahkemesi kararında yazılı gerekçelere göre davalılar vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Dairemizin 17.02.2021 tarihli ve 2020/7715 Esas, 2021/4189 Karar sayılı kararı ile; davacının 4.200,00 TL net ücret aldığı iddiasını ispat edemediği, davacının yaptığı ..., meslekte geçirdiği süre, işyerinde çalıştığı tarihler dikkate alındığında davalının savunduğu ücretin de yerinde olmadığı, dosya içine alınmış ... İstatistik Kurumunun (...) resmî internet sitesindeki “Kazanç bilgisi sorgulama” kısmındaki bilgiler değerlendirilerek ve bu miktar esas alınmak suretiyle davacının ücret seviyesi belirlenerek talep konusu alacaklar hakkında yeniden karar verilmesi gerektiği ve sunulan imzasız bordrolarda ek ödemeler adı altında fazla çalışma tahakkukları bulunduğunun görüldüğü, her ne kadar İlk Derece Mahkemesi kararında ve Bölge Adliye Mahkemesi kararında fazla çalışma ücreti tahakkuklarının fazla çalışma hesabından mahsup edildiği belirtilmiş ise de hükme esas alınan bilirkişi raporunda 2017 yılı Haziran ayı fazla çalışma ücreti tahakkuku dışında fazla çalışma ücreti tahakkuku mahsubunun yapıldığının tespit edilemediği, raporun hatalı hesaplama içerdiği, fazla çalışma ücreti tahakkuklarının dışlanması ya da mahsup edilmesi yönünden tekrar irdeleme yapılarak fazla çalışma alacağı ile ilgili bir karar verilmesi gerektiği gerekçeleriyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.

B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin 30.....2022 tarihli ve 2021/556 Esas, 2022/318 Karar sayılı kararı ile; bozma ilâmı doğrultusunda bilirkişiden ek rapor alındığı, davacının fesih tarihindeki son brüt ücretinin 3.018,38 TL olduğu, ... emsal ücret verisinin 2.954,77 TL üzerinde olduğu, davacının kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve yıllık izin ücretinin hesabında temel ücret olarak bordroda kayıtlı ücretinin esas alındığı, davacı vekili tarafından yargılama esnasında 11.04.2022 tarihli dilekçe ekinde davacıya davalı işverence elden ödeme yapıldığını gösteren birtakım makbuzların sunulduğu, makbuzların incelenmesinde ödemelerin hangi alacağa ve neye ilişkin yapıldığına dair bir tespitin yer almadığı, ayrıca ödeme belgelerinin delil sunma süresinde dosyaya kazandırılmadığı ve bozma ilâmından sonra sunulduğu göz önüne alınarak ödeme belgelerine itibar edilmediği, fazla çalışma saati kaydı bulunmayan ve fazla çalışma ücreti sütunları da “0” olarak kayıtlı olan bordro dönemleri için mahsup işlemi yapılmasının mümkün olmadığı, dosya kapsamında dinlenen tanıklardan ikisinin davacı ile çalışmasının bulunmadığı, bozma ilâmından sonra davacı tarafça tanık dinletilmesi talebi kabul edilerek tanıkları dinlenmiş ise de temyiz öncesindeki yargılamanın 30.01.2020 tarihli celsesinde davacı tanıklarının dinlenmesinden sonra davacı vekilinin dosyanın bilirkişiye gönderilmesini talep ettiği ve diğer tanıkların dinlenilmesinden zımnen feragat ettiği, davalı açısından usuli kazanılmış hak doğduğu, davacı ile birlikte çalışması bulunan ... tanığın ise işverene karşı aynı konuda açılmış davası bulunduğu, tanık beyanlarına değer verilmesinin mümkün olmadığı, davacının bu alacaklarının bulunduğunu ispat edemediği gerekçeleriyle davacının fazla çalışma, hafta tatili ve ... bayram ve genel tatil alacaklarının reddine, diğer alacaklarının ise kısmen kabulüne karar verilmiştir.

A. İkinci Bozma Kararı
1. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde ... İnşaat AŞ vekili ve davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Dairemizin 05.10.2022 tarihli ve 2022/11508 Esas, 2022/11256 Karar sayılı kararı ile; yapılan işin niteliği, emsal ücret araştırması, kesinleşen mahkeme kararları, dosya kapsamındaki para makbuzları gibi kayıt ve belgelerle tanık beyanı birlikte değerlendirildiğinde; davacının ücretinin asgari geçim indirimi dışlanarak net 4.047,79 TL kabul edilmesi ve talep edilen alacakların bu miktar üzerinden yeniden hesaplanması gerektiği, dosya kapsamında bulunan ve aynı yerde, aynı şekilde çalışan işçilerin açtığı davalardaki kesinleşmiş mahkeme kararları ile davacı tanıklarının beyanları birlikte değerlendirildiğinde davacının söz konusu alacaklara yönelik iddiasını ispat ettiğinin anlaşıldığı, fazla çalışma, hafta tatili çalışması ile ... bayram ve genel tatil çalışmasının ispatı yönünden bir bozma yapılmamasına rağmen Mahkemece bu alacakların ispatlanamadığı gerekçesiyle reddine karar verilmesinin davacı lehine oluşan usuli kazanılmış hakkın ihlali niteliğinde olduğu, Mahkemece, davacının kazanılmış hakları gözetilerek 17.02.2021 tarihli bozma ilâmının (3) numaralı bendi doğrultusunda inceleme yapılması, davacının fazla çalışma ücretine ilişkin tahakkukların dışlanması yahut mahsubu yönünde gerekli değerlendirme yapıldıktan sonra oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararı tekrar bozulmuştur.

B. İlk Derece Mahkemesince İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmı doğrultusunda dosya kapsamında bulunan ve aynı yerde, aynı şekilde çalışan işçilerin açtığı davalardaki kesinleşmiş mahkeme kararları ile davacı tanıklarının beyanları birlikte değerlendirildiğinde; davacının iddiasını ispat ettiği, haftada 18 saat fazla çalışma yaptığı kabul edilerek 2017 yılı Haziran ayı ücret bordrosundaki fazla çalışma ücreti tahakkukunun mahsup edilmesiyle davacının fazla çalışma ücreti alacağı olduğunun tespit edildiği, tanık beyanları ve dosya kapsamından davacının hafta tatili ve ... bayram ve genel tatil ücreti alacağının bulunduğunun anlaşıldığı, bilirkişi marifetiyle yapılan hesaplamadan %30 indirim uygulandığı, kıdem tazminatı dışında talep edilen edilen alacak kalemleri yönünden temerrüt olgusu gerçekleştiğinden, faiz başlangıç tarihlerinin her bir davalı yönünden ayrı ayrı belirlendiği, bilirkişi ek raporunun tüm dosya kapsamına, denetime ve hüküm kurmaya elverişli olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... İnşaat AŞ vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... İnşaat AŞ vekili temyiz dilekçesinde; davacı işçinin müvekkili Şirket nezdinde çalışması bulunmadığını, davanın husumetten reddi gerektiğini, davacının alacaklarının zamanaşımına uğradığını, davacının ücretinin bordrolarda belirtildiği kadar olduğunu, ücretinin hatalı tespit edildiğini, kendi rızası ile işten ayrılan davacı işçinin, kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamayacağını, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve yıllık izin ücretine hükmedilmesinin usul ve kanuna aykırı olduğunu, davacının fazla çalışması olduğunu yazılı delille ispatlaması gerektiğini, hafta tatillerinde çalıştığının kabulü hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, ... bayram ve genel tatil çalışması olmadığını, fazla çalışma yapılması hâlinde karşılığının bordrolara yansıtılarak ödendiğini, bordrolarda fazla çalışma tahakkukların bulunduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davacının ücretinin tespiti ile fazla çalışma, hafta tatili ve ... bayram ve genel tatil alacaklarının ispatı, hesaplanması ve karşılığının ödenip ödenmediğine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.

2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 32, 41, 44, 46 ve 63 üncü maddeleri.

3. Değerlendirme
1.Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı ... İnşaat AŞ vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

2. Ücret bordrosundaki ücretin, davacının gerçek ücret miktarını yansıtmadığının anlaşılması hâlinde, bordroların imzalı ve imzasız oluşuna göre bir ayrım yapılması gerekmektedir. Bu hâlde imzalı bordroda yer alan fazla çalışma saati davacıyı bağlayacağından, davacı bordrodaki süreden daha fazla süre ile çalıştığını ancak yazılı bir delil ile ispat edebilir. Davacının imzalı bordrodaki süreden daha fazla çalıştığını yazılı delil ile ispat etmesi hâlinde, bordroda ödendiği belirtilen fazla çalışma ücreti davacının gerçek ücreti üzerinden hesaplanan alacaklardan mahsup edilir. İmzalı bordrodaki fazla çalışma süresinden daha fazla çalışma yapıldığının yazılı kayıtlar ile ispat edilememesi durumunda, bordrodaki fazla çalışma saati ile bağlı kalınarak değerlendirme yapılır. Yani bordrodaki fazla çalışma süresinin işçinin gerçek fazla çalışma süresini yansıttığı, ancak karşılığı olan ücretin gerçek fazla çalışma ücretini yansıtmadığı kabul edilir. Davacının bordrodaki fazla çalışma süresinin karşılığı olan fazla çalışma ücreti gerçek ücret miktarı üzerinden yeniden hesaplanır. Bu hâlde de bordrodaki tahakkuk miktarı hesaplanan alacaktan mahsup edilir.

3. Ücret bordrosunun imzasız olması hâlinde ise davacının bordroda görünen fazla çalışma süresinden daha fazla çalıştığını tanık delili dâhil olmak üzere her türlü delil ile kanıtlaması mümkündür. Bu durumda ispat edilen fazla çalışma ücretinin davacının gerçek ücreti üzerinden hesaplanması gerektiğinde tereddüt olmamalıdır. Ayrıca hesaplanan bu alacaklardan bordroda tahakkuk eden ve ödendiği banka kayıtları ile sabit olan miktarın mahsubu gerekmektedir.

4. Dairemizin 17.02.2021 tarihli ve 05.10.2022 tarihli bozma kararlarında davacının bordrolarında fazla çalışma ücreti tahakkuklarının bulunduğu, bu tahakkukların dışlanması ya da mahsup edilmesi yönünden Mahkemece değerlendirilme yapılması gerektiği belirtilmiştir. İlk Derece Mahkemesince, bilirkişi raporu doğrultusunda bordrolarda fazla çalışma sütununun çalışma saatinin “0” olarak gösterildiği gerekçesiyle sadece Haziran 2017 bordrosundaki 2,56 saat saat karşılığı miktarın mahsup edilerek davacının fazla çalışma ücret alacağı hüküm altına alınmıştır.

5. Dosya kapsamındaki davacının bordroları incelendiğinde; ücret bordrolarının imzasız olduğu ancak bordrolarda "EK ÖDEMELER" başlığı altında "fazla mesai" ibaresi karşısında değişen miktarlarda tahakkukların bulunduğu ve davacının ücretinin banka kanalıyla bu miktarlar da dâhil edilerek ödenmiş olduğu anlaşılmaktadır.

6. Bu durumda, banka kanalıyla ödendiği anlaşılan bu miktarların da davacının hesaplanan fazla çalışma ücreti alacağından masubu gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.

VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,

20.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.