KAMULAŞTIRMANIN KONUSUNUN ÖZELLİKLERİ

Kişiler sahip oldukları gayrimenkul ve menkul malları hukuki düzen içerisinde ve kanuna uygun olarak dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarruf etme yetkisine sahiptir. Bu yetkiye “ mülkiyet hakkı” denir. Mülkiyet hakkı Anayasa’nın 35. Maddesinde düzenlenmiştir.

Toplum üyelerinin daha düzenli ve huzurlu yaşamaları için devletin, kamu kuruluşlarının veya yetkili kılınan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinin kamu yararının gerektirdiği hallerde toplum yararına kullanabileceği mallara ihtiyacı vardır. Bu durumda devlet veya yetkili kılınan kamu idareleri, özel kişilere ait taşınmaz mallara, tapu maliki gerçek veya özel hukuk kişileri istemeseler dahi Kamulaştırma Kanunu’nda belirtilen usul ve yöntemlerle, bedeli kural olarak peşin ödenmek suretiyle sahip olurlar veya taşınmaz üzerinde irtifak hakkı tesis ederler ki; burada kamulaştırma işlemi söz konusudur. Kamulaştırma işlemi Anayasa’nın 46. Maddesinde düzenlenmiştir.

Madde 46 

“Devlet ve kamu tüzel kişileri; kamu yararının gerektirdiği hallerde, gerçek karşılıklarını peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların tamamını veya bir kısmını, kanunla gösterilen esas ve usullere göre, kamulaştırmaya ve bunlar üzerinde idarî irtifaklar kurmaya yetkilidir.

Kamulaştırma bedeli ile kesin hükme bağlanan artırım bedeli nakden ve peşin olarak ödenir. Ancak, tarım reformunun uygulanması, büyük enerji ve sulama projeleri ile iskân projelerinin gerçekleştirilmesi, yeni ormanların yetiştirilmesi, kıyıların korunması ve turizm amacıyla kamulaştırılan toprakların bedellerinin ödenme şekli kanunla gösterilir. Kanunun taksitle ödemeyi öngörebileceği bu hallerde, taksitlendirme süresi beş yılı aşamaz; bu takdirde taksitler eşit olarak ödenir.

Kamulaştırılan topraktan, o toprağı doğrudan doğruya işleten küçük çiftçiye ait olanlarının bedeli, her halde peşin ödenir.

İkinci fıkrada öngörülen taksitlendirmelerde ve herhangi bir sebeple ödenmemiş kamulaştırma bedellerinde kamu alacakları için öngörülen en yüksek faiz uygulanır.”

 ÖZELLİKLER:

·       Kamulaştırılacak mal taşınmaz olmalıdır.

·       Taşınmaz üzerinde bulunan kaynak da kamulaştırılabilir.

·       Taşınmaz mal özel kişiye ait olmalıdır.

·       Taşınmaz malın daha önce kamulaştırılmamış olması gerekir.

Stj. Avukat Ahmet Talha SOYDAN & Av. Selçuk ENER