TRAFİK KAZALARI VE ZARARLARIN TAZMİNİ

Maddi hasarlı trafik kazaları sonucu ortaya çıkan maddi zararların tazmini Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiil hükümleri uyarınca sağlanmaktadır. Mağdur, tazminat talebini karşı araç sahibine, haksız fiili gerçekleştiren kişiye (sürücüye) ya da karşı tarafın zorunlu mali sorumluluk sigortacısına karşı ileri sürebilir. Sigorta şirketlerine karşı maddi zararların tazmini istemli uyuşmazlık çözümlerinin hız kazanması amacıyla genel görevli asliye hukuk mahkemelerinin yanı sıra Sigorta Tahkim Komisyonu da bu hususta görevlendirilmiştir. Hakem heyetlerince çözüme kavuşturulacak olan bu uyuşmazlıklar bünyesinde teknik detaylar barındırmaktadır.

Motorlu bir aracın hasara uğraması durumunda; kural olarak aracın tamiri, onarım giderleri ve ticari bir değer kaybı söz konusu olmaktadır. Ayrıca onarım süresi içinde arabasını kullanamayan zarar gören açısından uğradığı kazanç kayıpları da zarar teşkil etmektedir. Araç kurtarma, çekme ve koruma giderleri, işi için başka bir taşıt kullanmak zorunda kalan zarar görenin yaptığı taşıt giderleri de yine zararın hesaplanmasında dikkate alınmalıdır. Bu kapsamda söz konusu trafik kazası ile ilişkilendirilebilir olan, nedensellik bağının bulunduğu bütün giderler zarar kapsamında kabul edilmelidir.

Hasarlanan aracın tamir masraflarının aracın kaza tarihindeki değerini aşması mümkündür. Bu gibi durumlarda yahut aracın tamirinin imkansız olduğu durumlarda araç tam hasara uğramış kabul edilir. Uygulamada pert kavramı ağır ya da tam hasara uğramış araçlar için kullanılmaktadır. Aracın pert olduğu ya da tamirinin ekonomik olmadığı durumlarda kaza tarihindeki ikinci el piyasa rayiç değerinden sovtaj bedeli mahsup edilerek gerçek zarar miktarı tayin edilmesi gerektiği Yargıtay içtihatlarında sıkça yer bulmaktadır. İlgili Yargıtay kararlarına göre aracın onarım giderleri ikinci el piyasa değerinin yarısından fazlasını aşıyorsa aracın tamirinin ekonomik olmayacağı kabul edilmelidir.

Umulmayan olaylar, sorumluluk hukukunda önceden bilinmeyen, beklenmeyen ve sorumlu kişinin irade ve davranışından bağımsız olan ve mücbir sebep sayılmayan olaylardır. “beklenmeyen durum”da “mücbir sebep”e göre kaçınılmazlık unsuruna rastlanmamaktadır. Beklenmeyen hallerde, TBK 51/1’e göre hakkaniyet gerektiriyorsa tazminattan uygun bir indirim yapılmalıdır. Ani bastıran aşırı yağış, hava olayları umulmayan olaylara örnek olarak gösterilebilir.

Karayolları Trafik Kanunu m. 85/1, 91/1 ve Sigorta Genel Şartlarının A.1. maddesi hükümlerine bakıldığında sigortacının sorumluluğunun bulunması için bir sigorta sözleşmesi olmalı, zarar gerçekleşmeli ve işletenin KTK’nın 85. Maddesine göre sorumlu olması gerekmektedir. Trafik kazasından kaynaklanan tazminat davalarında zarar veren kusuru oranında, gerçek zarardan sorumlu olacaktır. Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortacısı da zarar veren ile birlikte gerçek zararlardan sorumlu olacaktır. Tamir masrafları ve çekme bedeli gibi zararlar gerçek zarar kapsamında olmakla birlikte araç mahrumiyeti ve kazanç kaybı zararları dolaylı zararlardandır. Dolayısı ile araç mahrumiyeti ve kazanç kaybı zararları sigorta şirketinden istenemeyecektir. Bu zarar kalemleri aracın işleteni ve sürücüsüne yöneltilmelidir. Değer kaybı ise, ek teminat verildiği için dolaylı zararlar kapsamında olsa dahi sigortacıdan istenebilecektir. Bu bağlamda kasko sigorta teminat kapsamı dışında kalan değer kaybı, zorunlu mali mesuliyet sigorta poliçesi ile teminat kapsamı içerisindedir.

Karayolları zorunlu mali sorumluluk sigortası ile teminat altına alınan rizikoların sınırlı oluşu haricinde sağlanan sigorta teminat limitleri (2024 itibari ile araç başına 200.000,00TL, kaza başına 400.000,00TL) bazı kazalarda yetersiz kalmaktadır. Bu gibi durumlarda araç malikleri ve sürücüler tazminat talepleri ile karşılaşabilmektedirler.

Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru için arabuluculuk henüz bir dava şartı değildir. Sigorta Tahkim Komisyonuna başvuru için dava şartı olarak sigorta şirketine başvuru şartı düzenlenmiş olup ayrıca arabuluculuğa gidilmesi tarafların özgür iradesine bırakılmıştır. Sigorta şirketine yazılı başvuruda bulunurken Kaza tespit tutanağı, mağdur araca ait ruhsat, varsa hasar ve kazaya ait fotoğraflar, banka hesap bilgileri ve talep beyanı gerekmektedir. Söz konusu belgelerin eksik ibrazı durumunda sigortacıya geçerli bir başvurudan söz edilemeyeceğinden davanın usulden reddine karar verilecektir.

Görüldüğü üzere sigorta ve tazminat hukuku teknik bir alandır. Sigorta Tahkim Komisyonuna yapılacak olan başvurular hukuki bilgi birikimi gerektiren, hassas detaylarla çevrilidir. Hak ve zaman kaybı yaşamamanız adına bu konuda uzman bir avukat ile beraber yol almak kritik önem taşımaktadır.