TÜZEL KİŞİLER ARASINDA SADECE ORGANİK BAĞ BULUNMASI MÜTESELSİL SORUMLULUK DOĞURMAZ

Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2023/4861 E. 2023/11743 K. 11.09.2023 T.

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin, davalı Şirketin yurt dışı şantiyelerinde aralarında fiilî ve organik bağ bulunan dava dışı alt işveren ... Şirketine bağlı olarak ve kalıp ustası olarak 16.....2011-20.07.2014 tarihleri arasında kesintisiz şekilde çalıştığını, ... sözleşmesinin haksız olarak feshedildiğini, davacının barınma ve yemek giderlerinin davalı tarafından karşılandığını, davacının ücretinin oğlu ...'nün banka hesabına yatırıldığını, davacıya yılık izinlerinin kullandırılmadığını ileri sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve yıllık izin ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı ... Gayrimenkul Yat. İnş. Turz. İth. İhr. ve Tic. Ltd. Şti. (... Gayrimenkul Şirketi) vekili cevap dilekçesinde; davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, davanın husumet yönünden reddi gerektiğini, davacının işvereninin dava dışı ... adlı Şirket olduğunu, davacı ile davalı Şirket arasında ... ilişkisinin mevcut olmadığını, bu nedenle davacıya herhangi bir ücret ödemesi yapılmadığını, davalı Şirketin yurt dışında herhangi bir faaliyette bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının 30.....2011-20.07.2014 tarihleri arasında dava dışı ... Şirketi nezdinde çalıştığı, davalı tarafından ... sözleşmesinin haksız olarak feshedildiği, davalı ... Gayrimenkul Şirketi tarafından husumet itirazı ileri sürülmüş ise de ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 02.....2020 tarihli ve 2020/425 Esas, 2020/743 Karar sayılı kararında belirtildiği üzere davacının Rusya'da çalıştığı ... Şirketinin davalı Şirket tarafından Rusya'da faaliyette bulunabilmek için kurulmuş bir şirket olduğu, her iki Şirketin ortaklarının da aynı olması dikkate alındığında aralarında organik bağ bulunduğu, davalı Şirketin davacının alacaklarından sorumlu olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf başvurusunda; davacı işçi ile davalı Şirket arasında hiçbir zaman ... ilişkisi kurulmadığını, davalı Şirket tarafından davacıya ücret ödemesi yapılmadığını, davanın davacının işvereni ... Şirketine yöneltilmesi gerektiğini, davaya bakmakta ... mahkemelerinin görevli olduğunu, tanıkların davalıya karşı davaları olan kişiler olup beyanlarına itibar edilemeyeceğini, bilirkişi raporunda hesaplamalara esas alınan ücretin fahiş olduğunu, tanık beyanlarına dayanılarak davacının ücretinin aylık net 1.500,00 USD olarak kabul edilmesinin hatalı olduğunu, kıdem tazminatının ... doları cinsinden ıslah edilmesinin mümkün olmadığını, bu kabulün haksız kazanç elde edilmesine sebep olacağını ve kıdem tazminatında tavan uygulamasının dolaylı şekilde aşılması anlamına geleceğini ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının davalı ... Gayrimenkul Şirketi ile organik bağı bulunduğu tespit edilen dava dışı ... Şirketi tarafından yapımı gerçekleştirilen, Rusya'da bulunan alışveriş merkezi şantiyesinde çalıştığı, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından bildirilen yurt dışı giriş çıkış kayıtları doğrultusunda çalışma süresinin tespitinin yerinde olduğu, ... mahkemelerinin davaya bakmakta yetkili olduğu, ... sözleşmesinin kıdem ve ihbar tazminatı ödemesi gerektirmeyecek şekilde feshedildiğinin işverence ispat edilmesi gerekmekte olup davalı tarafın ispat külfetini yerine getiremediği, tazminata esas giydirilmiş brüt ücretin tespitinde banka hesap ekstreleri ve tanık beyanı ile ispatlanan ücrete üç öğün yemek ve barınma yardımı ilavesi yapılmasının yerinde olduğu, dava konusu taleplerin yabancı para cinsinden hüküm altına alınmasında kanuna aykırı bir durum olmadığı, İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden kanuna aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; husumet itirazının bulunduğunu, dava dışı ... Şirketi ile davalı ... Gayrimenmul Şirketi arasında herhangi bir ilişki bulunmadığını, davacı ile müvekkili Şirket arasında da bir ... ilişkisi bulunmadığını, davacının davasını dava dışı Şirkete karşı ... mahkemelerinde açması gerektiğini, somut uyuşmazlıkta yabancı hukukun uygulanması gerektiğini, müvekkili Şirket ile davacının işvereni dava dışı ... Şirketinin ayrı tüzel kişilikleri bulunduğunu, dava dışı ... Şirketinin Rusya kanunlarına göre kurulmuş bir şirket olduğunu, müvekkili Şirketin ise, ... Cumhuriyeti kanunlarına göre 2008 yılında kurulan ... Ticaret Sicil Müdürlüğüne kayıtlı bir ... şirketi olduğunu, her iki Şirketin ayrı tüzel kişilikleri bulunmasının yanında, uyruklarının da farklı olduğunu, davacı tanığının husumetli olup beyanının esas alınamayacağını, ücret tespitinin hatalı olduğunu, bilirkişi raporunda ... lirası cinsinden hesaplanan kıdem tazminatının ... doları cinsinden ıslah edilemeyeceğini, İlk Derece Mahkemesi kararındaki harç ve vekâlet ücreti miktarlarının hatalı olduğunu ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, uygulanması gereken hukuk, davacının dava dışı OOO ... Şirketi nezdinde geçen çalışmalarından, davalı ... Gayrimenkul Şirketinin sorumlu tutulup tutulamayacağı ve kıdem tazminatının yabancı para üzerinden hüküm altına alınıp alınamayacağı hususuna ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.

2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 22.09.2021 tarihli ve 2017/(22)9-3109 Esas, 2021/1075 Karar sayılı ilâmında organik bağ kavramı şu şekilde açıklanmıştır:
"...
Tüzel kişilik perdesinin çapraz aralanmasına benzeyen bir başka kavram organik bağ kavramıdır. Tüzel kişilik perdesinin aralanmasında olduğu gibi organik bağ kavramında da bir tüzel kişinin borçlarından bir başka tüzel kişinin sorumluluğuna gidilmektedir. Bu hâliyle organik bağ kavramının da kaynağını TMK’nin 2. maddesinde yer alan dürüstlük kuralı ve hakkın kötüye kullanılması yasağı oluşturmaktadır (Öztek/Memiş, s. 210). Ancak organik bağ kavramı, tüzel kişilik perdesinin aralanmasına göre daha geniş bir anlama sahip olsa da organik bağın varlığı, ... başına tüzel kişilik perdesinin aralanmasını gerektirmemektedir. Başka bir deyişle şirketler arasında organik bağ tespit edilse dâhi tüzel kişilik perdesinin aralanması ve alacağın perdenin arkasındakinden de istenebilmesi için sırf alacaklıdan mal kaçırmak ve onu zarara uğratmak amacıyla kötü niyetli işlemler yapıldığının da somut verilerle ispatlanması gerekmektedir.
Şirketler arasında ortakların akraba olması ... başına organik bağ veya tüzel kişilik perdesinin kaldırılması için yeterli değildir veya şirketlerin aynı faaliyeti yürütüyor olması organik bağ için yeterli değildir (Baycık, G.: İşverenin Tespitinde Birlikte İstihdam ve Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Kurumları, ... Uyuşmazlıklarında Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemeleri Kararları Değerlendirme Toplantısı (Seminer Bolu/Abant – ... Nisan 2019), ... İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası, ... 2019, s. 20).
Şirketler arasında organik bağ olup olmadığı; şirketlerin adreslerinin aynı olması, ortaklık yapılarının ve yönetim kurullarının benzer olması veya temsilcilerinin aynı olması, faaliyet alanları, hisse devirleri, muvazaalı işlemler gibi hususlar ve somut olayın özellikleri de gözetilerek tespit edilebilir. Ancak tüzel kişilik perdesinin çapraz aralanmasında her iki şirketin faaliyet alanı, ortaklık yapısı, ortakları gibi konularda öyle büyük ve ... bir kesişme vardır ki; bu şirketlerle ... yapan kişiler nezdinde iktisadi bir bütünlük içerisinde ... bir şirketle ... yapılıyor algısı oluşmaktadır. Ayrıca üçüncü kişiler nezdinde uyandırılan bu algı neticesinde, ticaret yaparken güçlü bir yapıya sahip görüntüsü oluşturularak, şirketlerden birinin borca batırılması ya da içinin boşaltılıp ... alanının diğerine kaydırılması işlemleri tipik bir hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilmelidir.
..."

3. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkındaki Kanun'un 24 ve 27 nci maddeleri.

3. Değerlendirme
1.5718 sayılı Kanun'un 24 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre hukuk seçimi, taraflarca açıkça yapılabileceği gibi zımni olarak da yapılabilir. Yabancılık unsuru taşıyan bir ... sözleşmesinin varlığı karşısında, ... hukukuna göre açılmış bir davada davalı tarafça en geç cevap dilekçesi ile yabancı hukukun uygulanması gerektiği yönünde itirazda bulunulmaması yahut en geç ön inceleme duruşmasında tarafların hukuk seçimi konusunda anlaşmamış olmaları durumunda uyuşmazlığa uygulanacak olan hukukun ... hukuku olarak zımnen seçilmiş olduğunun kabulü gerekir. Buna göre somut uyuşmazlığa ... hukukunun uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmamaktadır.

2. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

3. Taraflar arasında, davalı ... Gayrimenmul Şirketine husumet yöneltilip yöneltilemeyeceği noktasında uyuşmazlık bulunmaktadır.

4. Grup şirketleri veya holdingler bünyesinde yer alan çalışmalar açısından; çalışma hayatında işçinin sigorta kayıtlarında yer alan işverenin dışında grubun başka şirketlerine hizmet verdiği, yine işçinin bilgisi dışında birbiri ile bağlantısı olan bu şirketler tarafından sürekli giriş çıkışlarının yapıldığı sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Sadece şirketler arasında organik bağdan söz edilerek işçilik alacaklarından aralarında bağlantı bulunan işverenlerin birlikte sorumluluğuna gidilmesi veya birden fazla şirkette geçen çalışmalar için sadece bir şirketin sorumluluğunun yeterli görülmesi mümkün değildir. Belirtmek gerekir ki aynı gruba ait olan şirketlerin aralarında organik bağ bulunması olağandır. İşçilik alacaklarının belirlenmesi noktasında, kural olarak aynı gruba ya da holdinge bağlı farklı tüzel kişiliği haiz şirketlerde geçen hizmetlerin birleştirilmesi mümkün olmaz. Bu gibi durumlarda işçilik alacaklarının hesabında, hizmetlerin değerlendirilmesi ve işverenlerin sorumluluklarının belirlenmesi için şirketler/işverenler arasında işyeri devri, ... sözleşmesi devri, asıl işveren alt işveren ilişkisi veya birlikte istihdam olgularının bulunup bulunmadığının somut olarak belirlenmesi gerekir.

5. Tüzel kişiler arasında sadece organik bağ bulunması, çalışma döneminin tamamına ilişkin alacaklardan işçinin çalışmış olduğu her bir tüzel kişinin müteselsilen sorumlu olması sonucunu doğurmaz. Zira sadece organik bağın varlığı tüzel kişilik perdesinin kaldırılması için yeterli değildir.

6. ... uyruklu kişilerin yabancı ülkelerde o ülke vatandaşları ya da şirketleriyle birlikte kurdukları şirketler aracılığıyla aldıkları işler kapsamında çalıştırdıkları ... işçilerinin alacaklarından yabancı kişinin şirketteki pay durumuna göre ... firmasının sorumluluğunun irdelenmesi gerekir. Yabancı kişinin ortaklığı; gerçek bir ortaklık olmayıp o ülkede ... yapabilmek amacıyla salt bir formalitenin yerine getirilmesinden ibaret ise işçilik alacaklarına karşı tüzel kişilik perdesinin arkasına sığınmak hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilebilir. Bu durumda ... firmasının sorumluluğu söz konusu olur.

7. Somut uyuşmazlıkta; davacı vekili davacının, davalı Şirketin yurt dışı şantiyelerinde aralarında fiilî ve organik bağ olan alt işveren ... Şirketine bağlı olarak çalıştığını, iki Şirketin ortaklarının aynı olduğunu ve aynı iştigal konusunda faaliyet gösterdiklerini bu nedenle davacının işçilik alacaklarından davalı ... Gayrimenkul Şirketinin de sorumlu olduğunu ileri sürmüştür. Davalı ise davacının işvereninin dava dışı ... adlı Şirket olduğunu, davacı ile davalı Şirket arasında herhangi bir ... ilişkisi mevcut olmadığını, organik bağ bulunmadığını savunarak davanın husumet yönünden reddini talep etmiştir.

8. İlk Derece ve Bölge Adliye Mahkemesince davacının Rusya'da çalıştığı ... Şirketinin davalı Şirket tarafından Rusya'da faaliyette bulunabilmek için kurulmuş bir Şirket olduğu, her iki Şirketin ortaklarının da aynı olması dikkate alındığında aralarında organik bağ bulunduğu gerekçesiyle davalı Şirketin davacının alacaklarından sorumlu tutulduğu anlaşılmakta ise de bu kabul yerinde değildir. Dairemiz uygulamasına göre, yurt dışında kurulan inşaat firmasının hâkim ortağı ... firması ise yurt dışında bu işyerinde çalıştırılan işçilerin hâkim ortağa karşı dava açmaları mümkündür. Somut olayda davacı tarafından davalı Şirketin, davacının yurt dışında çalıştığı dava dışı ... Şirketinin hâkim ortağı olduğu iddia ve ispat dahi edilmemiştir. Organik bağ iddiasında ... delil olarak davalı Şirketin ve dava dışı ... Şirketinin bir ortağının aynı kişi olmasına dayanılmış, davacı vekili tarafından dava dışı Şirket ile davacı arasında yapıldığı belirtilen ve iddianın ispatı olarak beyan dilekçelerinde bahsi geçen ... sözleşmesi dahi, Dairemizce Dosya Eksiklik Talebi ile istenmesine rağmen, dosyaya sunulmamıştır. Açıklanan nedenlerle davalı ... Gayrimenkul Şirketi hakkında açılan davanın taraf sıfatı yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde sonuca gidilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;

1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

11.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi